Slapeloosheid, een open raam naar ontwaken
De nacht is al lang gevallen. Iedereen slaapt, behalve jij. De wekker geeft het uur van morgen aan en dat kwelt je. Je kunt niet slapen. Je bent bezig met wat men slapeloosheid noemt.
Helaas heb je al alles geprobeerd: honderd keer van positie veranderd, ademhalingsoefeningen gedaan, wat sophrologie, kalmerende visualisaties... Maar de slaap komt niet, het is bijna erger. Hoe meer je weerstand biedt aan de slapeloosheid, hoe sterker en onoverwinnelijker ze wordt, als dat cartoonmonster dat na elke aanval groter wordt. Machteloos kijk je toe hoe dat kleine rad in je hoofd blijft draaien: een probleem houdt je bezig, de toekomst wordt in een nieuwe versie voorgesteld, het verleden wordt dwangmatig herzien. In alle gevallen zijn oordoppen nutteloos als je dat geluid dat van binnenuit jezelf komt, moet laten zwijgen.
"Jezelf"? Wat is dat? Heb je jezelf die vraag ooit gesteld?
Wie is dat “Ik” waar iedereen het over heeft?
Aangezien het tijd is om naar bed te gaan, begin ik met een kort verhaal. Honderd jaar geleden leefde in Zuid-India een wijze man. Er werd gezegd dat je bij zijn aanwezigheid een diepe, oneindige en onverklaarbare vrede voelde. Wanneer hij je aankeek, stopte alles in je. De stilte nam bezit. Hij was een heel eenvoudige man, hij trok door de bergen met alleen zijn dhoti en een eenvoudige houten stok. Dieren werden door hem aangetrokken. Vogels kwamen op zijn schouders zitten als hij las, koeien staken hun kop uit op zoek naar een aai. Men zei dat hij levend bevrijd was, zoals de Boeddha. Overal drukten mensen zich samen. Het gerucht over deze meester had de wereld rondgegaan, zodat mensen uit alle hoeken van de planeet kwamen, aangetrokken als door een magneet, om hem te zien, te genieten van zijn aanwezigheid of hem vragen te stellen over het leven. Toch had hij geen reclame gemaakt en had hij gezworen nooit ver van zijn kleine berg te gaan: Arunachala. Voor de Indiërs vertegenwoordigt die het hart van Shiva, de eerste Yogi, de schepper van de wereld. Hij moest veel weten om zo’n kalmte uit te stralen. Maar wat wist hij meer dan wij? Zijn leer, die hij aan iedereen aanbood die op zoek was naar antwoorden over veel levenszaken, was juist geen antwoorden, maar één en dezelfde vraag: wie ben ik?
In 1902 brak hij zijn stilte om een reeks vragen te beantwoorden, gesteld door een discipel en tegenwoordig verzameld in een boek waarvan ik je de titel laat raden: Nan Yar? (Wie ben ik?). Hier is zijn inleiding:
“Elk levend wezen verlangt naar een geluk dat door geen enkele pijn verstoord wordt; en iedereen voelt de grootste liefde voor zichzelf. De oorzaak van die liefde is alleen geluk. Daarom moet iedereen, om dat geluk te bereiken, dat onze ware natuur is en dat we elke nacht ervaren in de diepe slaap wanneer de geest afwezig is, zichzelf kennen. De beste methode om dat te bereiken is de weg van de Kennis, de zoektocht naar het Zelf door de vraag "Wie ben ik?".”
En hij voegt verder toe, op de vraag “hoe gedachten te laten zwijgen”:
“Door de vraag “Wie ben ik? ”. De gedachte “Wie ben ik? ” zal een einde maken aan alle andere gedachten, en zoals de stok die gebruikt werd om de brandstapel schoon te maken, zal hij zelf uiteindelijk verdwijnen. Daarop volgt de realisatie van het "Zelf".
Door dit verhaal, dat van Ramana Maharshi, bied ik je een andere benadering voor je slapeloosheid. Hier gaat het niet om het laten zwijgen van gedachten, ze te beheersen of te vervangen door aangenamere. Ook niet om een techniek toe te passen om een meer ontspannen toestand te bereiken. Het is een onderzoek dat bestaat uit zien wat er werkelijk gebeurt. Door te zien wat is, verdwijnt de illusie vanzelf, die zegt dat ik iets ben dat gespannen en gescheiden is. Het is een beetje zoals wanneer je schrikt van een menselijke schim in de schemering van je kamer. Het is genoeg om te zien (door het licht aan te doen) om de angst te laten verdwijnen: het was slechts een hoop kleding op een stoel. Er was niemand.
Laten we terugkeren naar ons onderwerp… ik zal je de telling van het vee besparen.
Laat de weerstand los
Je ligt in je bed, met gesloten ogen. Gedachten volgen elkaar op. Waarschijnlijk gaan er ook sensaties en beelden mee. Deze helse stoet trekt al je aandacht, lijkt je overal te spannen. In eerste instantie nodig ik je uit om simpelweg deze objecten te observeren die opduiken en verdwijnen, laten we ze “verschijningen” noemen: gedachten, beelden, sensaties, emoties. Een beetje zoals je zou doen als je op een bankje in het park zit om joggers te observeren. Doe dit een minuut of twee. Zonder commentaar te geven of te proberen te benoemen wat opduikt. Het kost geen moeite om te laten verschijnen wat verschijnt. Het bewustzijn, maar je kunt het ook waakzaamheid noemen, laat alles wat er is zijn zoals het is, zonder moeite. Zelfs de weerstand tegen de verschijningen, die zelf ook een verschijning is, wordt zonder voorbehoud door deze waakzaamheid ontvangen.
Als je deze verschijningen kunt observeren, dan ben je niet die verschijningen maar degene die deze verschijningen observeert. Nietwaar? Met andere woorden, je bent het bewustzijn of de waakzaamheid.
Laat nu je aandacht zich losmaken van al deze verschijningen om zich op de waakzaamheid zelf te richten, om die bewust te ervaren.
Het is alsof ik je in de bioscoop vraag om even niet naar de film te kijken, maar naar het witte scherm erachter. Het is aanwezig voor, tijdens en na het einde van de film. Het maakt niet uit welke film, of het een romance of een drama is, het scherm blijft wit, stil, het spant zich niet en verzet zich niet tegen de geprojecteerde beelden. Het is vrij. Laat de aandacht terugkeren naar dat scherm in jou dat niets anders is dan het bewustzijn of de waakzaamheid. Probeer er geen object van te maken, want dat ben jij, en wat je bent is vormloos, grenzeloos. Je kunt niet een millimeter van jezelf verwijderd zijn. Of er nu geluid is of stilte, de stilte van wat je bent is er altijd. Laat nu je lichaam die stilte voelen. Alsof elke cel luistert, en je laat alle aandacht smelten in de uitgestrektheid van je wezen. Geen moeite, gewoon de aandacht bij de bron laten, rusten waar die vandaan komt: die kalme ruimte waar niets ontbreekt.
Deze ervaring maak je elke nacht in diepe slaap, maar zonder je ervan bewust te zijn omdat de geest afwezig is, zoals Ramana hierboven zei. Nu gebeurt het bewust, en het is vanuit de vrijheid van het bewustzijn dat het mogelijk is om het kleine fietsje te observeren, nu minder plakkerig, verder weg dan toen het werd beleefd vanuit de illusie van scheiding. Je bent de vrede zelf en het is genoeg om naar jezelf terug te keren om die te voelen.
Paradoxaal genoeg heeft je moeite met slapen je misschien de deur naar ontwaken geopend.
Ik wens je een goede nacht…
PS: Als je verder wilt gaan in je ervaring van ontwaken, nodig ik je uit om "Nan Yar - Wie ben ik" van Ramana Maharshi gratis online te lezen in pdf-versie.
Veel hedendaagse leraren behandelen dit onderwerp ook, het boek “Leven in Ontwaken” van Scott Kiloby is gemakkelijk toegankelijk en het lezen ervan wordt begeleid door eenvoudige oefeningen om je stap voor stap naar een bewuster leven te leiden.
Je kunt ook met mij oefenen rond dit perspectief, tijdens mijn video-capsules Sleep Hackademy, waarin ik meditatie en Yin Yoga combineer om je ingang naar een herstellende slaap te vergemakkelijken.